Krystian Lupa, fot. N. Kabanow
Krystian Lupa – Reżyser teatralny, scenograf, grafik, dramaturg, tłumacz oraz profesor sztuki teatralnej. Jeden z nawybitniejszych reżyserów teatralnych w Polsce.
Studiował m.in. na Akademii Sztuk Pięknych oraz na Wydziale Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie.
Od początku swojej pracy reżyserskiej związany był z Teatrem im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze i ze Starym Teatrem w Krakowie, który od 1980 roku stał się najczęstszym miejscem jego pracy. Pracował tam do 2013 roku (z przerwą w latach 1998-2000, kiedy pracowal w Teatrze Polskim we Wrocławiu, gdzie wrócił też na sezon 2013-14).
Wyreżyserował takie wybitne spektakle jak m.in.: Nadobnisie i koczkodany (1978), Matka (1979), Kolacja (1980), Pragmatyści (1981), Maciej Korbowa i Bellatrix (1986) w Teatrze im. C.K. Norwida w Jeleniej Górze oraz: Miasto snu (1985), Marzyciele (1988), Bracia Karamazow (1990), Malte (1991), Kalkwerk (1992), Lunatycy. Esch czyli anarchia (1995), Prezydentki (1999), Bracia karamazow (1999), Mistrz i Małgorzata (2002), Zaratustra (2005) czy Factory 2 (2008) w krakowskim Starym Teatrze.
Pracował także w innych teatrach m.in. w Warszawie, Szczecinie i Wrocławiu.
W Teatrze Dramatycznym w Warszawie przygotował m.in. adaptację powieści Thomasa Bernharda Auslöschung – Wymazywanie (2001), a w 2009 rozpoczął pracę nad tryptykiem Persona.Tryptyk. Pierwsza część Persona.Marilyn (2009) poświęcona została Marilyn Monroe, druga – Persona.Ciało Simone – Simone Weil (2010).
W TR Warszawa reżyser pracował nad premierą Stosunków Klary (2003) oraz Miasta snu (2012), w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie zrealizował spektakl Maciej Korbowa i Bellatrix (2015), w Teatrze Polskim we Wrocławiu – Kuszenie cichej Weroniki (2009), Poczekalnię.0 (2011) i Wycinkę (2014), a w Nowym Teatrze w Warszawie – Proces (2017).
„Capri – wyspę uciekinierów” Krystian Lupa zrealizował w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Pokazy „work in progress” (część I aktu i II akt) odbyły się 15 i 16 czerwca 2019 r. Prapremiera spektaklu- 19 października 2019 r.
Za granicą zrealiował m.in. takie spektakle jak Końcówka (2010, Madryt), Poczekalnia (Lozanna, 2011) i Czajka (2007, Sankt Petersburg).
Krystian Lupa jest laureatem wielu nagród, odznaczeń, wyróżnień w Polsce i za granicą.
Jest m.in. laureatem Nagrody im. Konrada Swinarskiego (1988 r.) i Nagrody im. Leona Schillera (1992 r.), czy Nagrody Ministra Kultury w dziedzinie teatru (1998 r.). W 2000 roku został odznaczony austriackim Krzyżem Honorowym Nauki i Sztuki I klasy za działalność na polu kultury. W 2003 roku wręczono mu Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych RP za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie w roku 2002. W 2009 roku dostał Paszport Polityki za rok 2008 w kategorii „Kreator kultury”.
Również w 2009 roku otrzymał prestiżową Europejską Nagrodę Teatralną (Rzym).
W 2017 roku dostał nagrodę francuskiego Stowarzyszenia Krytyków Teatru, Muzyki i Tańca dla najlepszego przedstawienia zagranicznego („Plac Bohaterów”), oraz za najlepszą książkę poświęconą teatrowi (K. Lupa „Utopia. Lettres aux acteurs”).
Był też nagradzany m.in. w Austrii, Moskwie czy Belgradzie.
