„Puppenhaus. Kuracja”- reż. Jędrzej Piaskowski – TR Warszawa
Mówiono o nich „zdrajczynie narodu”, „kolaborantki”, „odszczepieńcy”. Ich winą było utrzymywanie intymnych relacji z niemieckimi żołnierzami podczas okupacji. Aktorki, śpiewaczki, gwiazdy kina i kabaretu. Czy rzeczywiście zasłużyły na infamię i kary, wymierzane przez podziemie? Jakie były ich motywacje? Czy mamy moralne prawo je dzisiaj oceniać?
Spektakl reżysera Jędrzeja Piaskowskiego i dramatopisarki Magdy Fertacz jest próbą spojrzenia na problem zdrady i kolaboracji z perspektywy osobistej pamięci. Scenariusz inspirowany jest m.in. autentycznymi historiami Marii Malickiej, wybitnej przedwojennej aktorki, dla której zbudowano scenę przy Marszałkowskiej 8. Artystkę, oskarżoną o kolaborację z Niemcami podczas okupacji, po wojnie objęto zakazem występowania w Warszawie.
Inspiracją dla spektaklu jest również postać Arletty, właściwie Leonie Bathiat, słynnej aktorki francuskiego kina i teatru lat 30. i 40., w czasie wojny utrzymującej bliskie relacje z Niemcami, po wojnie skazanej na więzienie, a następnie kontynuującej karierę narodowej gwiazdy, a także historia Deutsches Filmtheater, działającego w budynku Teatru Rozmaitości podczas okupacji, oraz Mon Café, kawiarni mieszczącej się przed i w trakcie II wojny światowej w Alejach Jerozolimskich, będącej popularnym miejscem spotkań warszawskich homoseksualistów i homoseksualistek.
Konstruując teatralną fantazję na temat wojennej historii, twórcy zadają szereg pytań dotyczących stygmatyzacji, karania i oceny ludzi, którzy z różnych powodów podczas okupacji uciekali od heroizmu, obowiązku walki oraz poświęcenia życia dla ojczyzny. W jaki sposób konstruowana jest pamięć historyczna i moralna ocena postaw z przeszłości? Jakie są granice interpretacji i fantazjowania na temat historii, w którą wpisane są trauma i heroizm? Jak wyleczyć zbiorową pamięć?
Z recenzji:
„Puppenhaus. Kuracja« Jędrzeja Piaskowskiego (…) bazuje na historycznym konkrecie, ale staje się repetycją z każdej historii. Historii obwarowanej epitetami: druga, światowa, ale i tej bez epitetów. Wojna na bohaterstwo i brak bohaterstwa, batalia na prawo do kłamstwa i szczerości, do odwagi i hipokryzji. Jędrzej Piaskowski wrażliwie – to chyba najlepsze określenie – zbiera opowieści o powojennych ostracyzmach, wojennej walce chuci z rozumem, albo o cwanych dupodajkach pod solarium Adolfa H. i pokazuje je bez retuszu. Dlatego ogląda się ten spektakl-performens, spektakl-taniec i spektakl-widmo z rosnącym niepokojem. (…) Najważniejszy moment przedstawienia? W sztuce o zdzirach drugiej wojny światowej, hrabinach rozkoszy i pijaczkach rozpaczy kulminacja należy do Małego Powstańca, którego gra Lech Łotocki. Duże, stare, dziecko, odważny i odległy, zapomniany, anonimowy, bezcielesny. Dzieckochłopiec, mężczyznowampir. Symbol innych romantycznych wampirów. Powstaniec zagubił się w historycznym ściegu, wypadł z ruin, wpadł do wiecznotrwałych rusztowań. W szczelinie historii podrywa przystojnego chłopca – gra go Sebastian Pawlak. Chłopiec jest w mundurze, chłopiec ma esesmański błysk w oku, temu chłopcu chyba drżą ręce. Czy on się nie spocił? A Powstaniec Łotockiego? Szuka, kluczy, zadaje pytania, sam sobie odpowiada albo i nie odpowiada. Wychodzi z oklein płci i wraca na swoje miejsce. Jest na serio i z dystansem. Mały Powstaniec utkwił w wielkiej historii – na pomnikach, we wspomnieniach, w muzeum. Ale gdzie jego serce, gdzie są genitalia? Czuł Polskę w sobie, bo Polską były także jego popędy, nie tylko »Rota« i Maria Konopnicka, Polska to także prywatność. Nie hasła, nie polityka, ale pompa ssąco-tłocząca. Wyspiański opisał to lepiej”.
Łukasz Maciejewski, AICT
„Opowieść o wyklętej miłości – inspirowana biografią oskarżonej o kolaborację przedwojennej gwiazdy kina Marii Malickiej i sztuką Djordje Lebovicia »Lalki z łóżka nr 21« – chwyta za gardło. Przede wszystkim dzięki błyskotliwemu tekstowi Fertacz oraz znakomitym aktorom. Poruszająca jest Justyna Wasilewska jako obozowa Lalka, próbująca oczyścić pamięć swej bohaterki, która przeżyła Auschwitz, bo została prostytutką. Świetny jest Sebastian Pawlak w roli Hanki – polskiej dziewczyny, która nie potrafiła zrezygnować z miłości do niemieckiego lotnika. »Ucieknijmy z tej historii« – jak przerażający refren powracają słowa Małego Powstańca (zachwycający Lech Łotocki), przyszłego męczennika, tragicznie zakochanego w pięknym niemieckim żołnierzu. Ale, jak pokazują twórcy, z tego dziwacznego koszmaru nie ma ucieczki. Najlepsza jest jednak Agnieszka Żulewska jako Malicka, wyklęta bogini ekranu. Ironiczna i władcza, kiedy zaprasza nas na warsztaty mistrzowskie z odgrywania męczeństwa. Przejmująca jako zgorzkniała staruszka na wózku, tłumaczy znudzonym gówniarzom z prowincji, czym jest wojna i dlaczego nikt nie ma prawa jej osądzać”.
Michał Centkowski, Newsweek
„Można powiedzieć, że »Puppenhaus« to spektakl o wojennej kolaboracji seksualnej jako zjawisku w Polsce potwornie stabuizowanym – zjawisku, którego niewygodne dla jednoznacznego ferowania wyroków niuanse zrównano walcem historycznej wykładni. Piaskowski i Fertacz razem z całą ekipą realizatorów demaskują zabiegi, których na potrzeby poprawności narracji dokonuje się na naszej wiedzy i pamięci. Pamięć i kategorię prawdy wywracają na lewą stronę, pokazując wpisany w nie relatywizm. Można również powiedzieć, że »Puppenhaus« to spektakl rozprawiający się z mitem kolaboracji – także tej, którą aktualny rząd próbuje wytropić, buszując w »teczkach«. Można powiedzieć, że to spektakl o miłości. Albo seans leczenia zbiorowej pamięci z traumy i terroru plakatowego bohaterstwa”.
Anka Herbut, „Dwutygodnik”
TR Warszawa
„Puppenhaus. Kuracja”
Reżyseria: Jędrzej Piaskowski
Tekst: Magda Fertacz
Scenografia: Aleksandr Prowaliński
Reżyseria światła: Aleksandr Prowaliński
Video: Marta Nawrot
Kostiumy: Hanka Podraza
Muzyka: Jan Tomza-Osiecki
Choreografia: Mikołaj Karczewski
Asystent reżysera: Wojciech Sobolewski
Obsada:
Lech Łotocki
Sebastian Pawlak
Justyna Wasilewska
Agnieszka Żulewska
Premiera: 6 kwietnia 2017 r.
12.11, godz. 16.00, Pałac Młodzieży (ul. Mikołowska 26)
Bilety: 80 zł (60 zł ze zniżką studencką oraz kartą Aktywny Senior 60+) dostępne na ticketportal.pl i w punktach sprzedaży Ticketportalu (m.in. w Mieście Ogrodów)
