„Sweet Home Czyżewo” to historia powrotu do domu. Jakub Radej (reżyser, scenarzysta i montażysta filmu) korzysta z tego lubianego wśród twórców kina tematu w sposób pozbawiony czułostkowości, choć jednocześnie pozostaje nieobojętny na bohatera.
Kiedy Marcin wraca z emigracji zarobkowej w Ameryce, w jego rodzinnym miasteczku na pierwszy rzut oka niewiele się zmieniło. Dawna dziewczyna Krysia wciąż pracuje w lokalnej piekarni, sąsiad nadal kopci papierosy w ogródku, a znajomi z przeszłości spotykają się w starym gronie na domówkach. Prowincjonalne Czyżewo zdaje się trwać w jakiejś bezczasowej egzystencji – tak przynajmniej myśli Marcin. Chłopak ma plan, co robić dalej: za zaoszczędzone dolary razem z Krysią otworzą knajpę z burgerami i kawą. Jak uczy jednak chociażby „Cicha noc” Piotra Domalewskiego, powroty do domu z emigracji nigdy nie są tak proste.
Już we wcześniejszych etiudach Radeja dało się zauważyć zainteresowanie losem młodych męskich bohaterów. Reżyser obserwuje ich w przededniu drastycznej zmiany sytuacji życiowej. W dokumentalnej realizacji „Getto Gospel” towarzyszy nastolatkowi, który z powodu wykroczeń lada dzień będzie musiał trafić do ośrodka socjoterapeutycznego.
Dominik, póki jeszcze pozostaje na wolności, załatwia zaległe sprawy. Rewizji swych czynów podejmuje się też młody seminarzysta duchowny z krótkiego filmu fabularnego „Bóg zapłać”. Przed ślubami musi się skonfrontować z przeszłością. Powracają również w twórczości Radeja motywy śmierci i religii, choć te wtopione są zawsze w rzeczywistość profaniczną. Najnowsza dokumentalna etiuda – „Proch” – przedstawia kolejne etapy, jakie przechodzi wedle biurokratycznej procedury ciało zmarłej samotnej kobiety. Kamera ukazuje w ten sposób śmierć pozbawioną wzniosłego charakteru.
Niezależnie od tego, czy autor portretuje fakty, czy też fikcję, zawsze przygląda się postaciom z pewnego dystansu. Przy tym jednak nie jest to kino uprawiające relatywizm moralny. W takim sposobie opowiadania nietrudno dostrzec inspirację Krzysztofem Kieślowskim, którego zresztą nazwisko Radej przywołuje jako istotne dla siebie. Poetyka codzienności, jaką posługuje się młody twórca, preferowanie prostych, lecz posiadających swój ciężar historii, a także dokumentalne i fabularne próby wpisują twórczość młodego reżysera w krąg wrażeń wynikający z inspiracji autorem „Przypadku”.
Etiudy Radeja były wielokrotnie nagradzane na festiwalach w kraju i za granicą. „Sweet Home Czyżewo” zebrało laury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, na Koszalińskim Festiwalu Debiutów Filmowych „Młodzi i Film”, na Lubuskim Lecie Filmowym i podczas Solanin Film Festiwal w Nowej Soli.
Autor: Karolina Kostyra
Tekst pochodzi z „Gazety na Interpretacje” nr 2
Wtorek, 13 listopada 2018 roku, Wydział Radia i Telewizji im. Krzysztofa Kieślowskiego, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ul. św. Pawła 3, godz. 11.10
