Podobnie jak w latach ubiegłych do konkursu spektakli telewizyjnych na Festiwalu INTERPRETACJE
wybrane zostały produkcje zrealizowane w ramach cyklu Teatroteka. Przypomnę, że jest to projekt zainicjowany przez Wytwórnię Filmów Dokumentalnych i Fabularnych przy wsparciu Ministerstwa
Kultury i Dziedzictwa Narodowego, który służy promocji współczesnej polskiej dramaturgii oraz młodej reżyserii. Zasada tworzenia cyklu jest prosta: reżyserzy debiutujący w pracy telewizyjnej biorą na warsztat nowe sztuki teatralne.
Tak się złożyło, że większość zaproszonych w tym roku twórców to absolwenci Szkoły Filmowej im. Krzysztofa Kieślowskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Nie jest to szczególny ukłon wobec tej uczelni, bardziej przypadek, który być może należy interpretować jako znaczący. Wśród reżyserów stających do festiwalowego konkursu są osoby mające już swoje doświadczenia w branży filmowej, jak i takie, które stawiają w niej pierwsze kroki. Brak artystów, których działalność wiąże się z teatrem, nie jest szczególną manifestacją, raczej konsekwencją wyborów, jakich dokonała WFDiF, realizując produkcje Teatroteki w ostatnich dwóch latach. Trzeba jednak zauważyć, że w większości przedstawień konkursowych wyraźny jest sposób myślenia o tworzeniu widowiska telewizyjnego, mającego jednak cechy teatralnej metafory czy umowności.
Dwa spektakle inscenizują dramaty (Siostry Wojasińskiego, Polowanie Szatrawskiej). W pozostałych skorzystano z tekstów nagrodzonych lub wyróżnionych w konkursie zorganizowanym przez WFDiF i ZAiKS na tekst przeznaczony specjalnie do realizacji w cyklu Teatroteka. Gdyby szukać wspólnego mianownika dla prezentowanych przedstawień, to można by stwierdzić, że właściwie wszystkie pokazują obraz rodziny. Te rodzinne portrety mają rzecz jasna różną charakterystykę estetyczną – czasami są bliższe obyczajowemu realizmowi, częściej korzystają ze środków groteskowych. Tworzone są w tonacji
serio, z mocnymi akcentami dramatycznymi lub bawią satyrycznym spojrzeniem. W spektaklach
powtarza się uniwersalna sytuacja: rodzina przy stole – spotyka się z okazji święta, urodzin albo
odwiedzin po dłuższej przerwie. Ale te spotkania nie przebiegają w sielskiej atmosferze familijnego
szczęścia. Szybko ujawniają się w nich skrywane emocje, pretensje, żale, również tajemnice, które
wywracają pozorny porządek do góry nogami.
Warto się tym sytuacjom przyjrzeć dokładniej, ponieważ one obrazują też przemiany społeczne, obyczajowe, kulturowe, których jesteśmy świadkami w dzisiejszej rzeczywistości. W przemiany te
wpisany jest oczywiście mechanizm buntu pokoleń, choć w spektaklach miewa on nieoczywisty
lub paradoksalny przebieg. Synowie buntują się przeciw ojcom, ale bywa, że ojcowie zaskakują
swoje dzieci rewolucyjnymi zmianami życia. W przedstawieniach, które Państwo zobaczą w telewizyjnej części programu INTERPRETACJI, chodzi o kształt życia, jakiego bohaterowie chcą albo nie chcą, choć twórcy wprowadzają do swoich obrazów także motyw memento mori. Śmierć bowiem weryfikuje ludzkie plany i dążenia. Co gorsza, bywa też rachunkiem popełnionych błędów lub win.
To krótkie wprowadzenie sygnalizuje jedynie treści, które można odkryć w zaproszonych do konkursu spektaklach. Nie wyczerpuje ono wszystkiego, chciałbym bowiem zostawić widzom przyjemność obcowania z wrażliwością poszczególnych twórców, ich indywidualnymi spojrzeniami na świat i kreacjami artystycznej formy widowiska telewizyjnego. Elementem tej kreacji, na który warto zwrócić uwagę, jest aktorstwo. Każdy ze spektakli ma role, które sprawiają, że opowiadane historie stają się bliskie i budzą emocje. Jest to zasługa talentu i doświadczenia angażowanych aktorów, ale też umiejętności pracy z nimi reżyserów. Bez tej umiejętności nie ma sztuki reżyserskiej. Spektakle Teatroteki, zrealizowane przez młodych twórców, są dobrym prognostykiem dla ich przyszłości.
Wojciech Majcherek
Kierownik Działu Literackiego Teatru Narodowego
Tekst pochodzi z katalogu XXI INTERPRETACJI 2022
*Na pierwszym zdjęciu kadr ze spektaklu „Polowanie”
Więcej o spektaklach TUTAJ
